Driekoningen
Wie waren de Wijzen uit het Oosten écht?
Diane Geerts | Update 6 jan 2025 |Gepub. 6 jan 2025 en extra Gastblog van Jona Lendering
Gouden geschenken, mystieke symbolen en een onverwachte boodschap van de drie wijzen.
Wat is Epifanie?
De feestdag die op 6 januari wordt gevierd, heet officieel Epifanie, oftewel de "Verschijning van de Heer". Dit feest herdenkt de dag waarop de wijzen het kind Jezus vonden en Hem aanbaden. Het woord "epifanie" komt van het Griekse "epiphaneia", wat 'verschijning' betekent, en verwijst naar het moment waarop Jezus zich aan de wereld openbaarde als de Messias. Hoewel we de drie wijzen vaak "Driekoningen" noemen, was dat eigenlijk een verkeerde interpretatie. Het Bijbelverhaal noemt ze namelijk geen koningen, maar magiërs, het waren astrologisch geschoolde mensen die de sterren bestudeerden en op basis daarvan hun reis ondernamen.
Ze volgden een ster
Een fenomeen dat het bijbelverhaal
extra mystiek maakt. De ster werd gezien als een teken van de geboorte van de
"Koning der Joden", en daarom besloten de magiërs een lange reis te
maken. Toen ze aankwamen in Jeruzalem, vroegen ze aan koning Herodes:
"Waar is de koning van de Joden die onlangs geboren is?" Dit wekte de
nieuwsgierigheid van Herodes, maar leidde ook tot de tragische kindermoord van
Bethlehem, toen Herodes, in zijn angst voor een rivaliserende koning, besloot
alle jongens onder de drie jaar te laten doden. De Wijzen werden echter door
God gewaarschuwd om terug te keren via een andere route, waardoor Jezus en zijn
ouders gered werden.
Volgens de symboliek volgen gelovigen het licht van God om bij hem te zijn, zoals de ster aan de hemel en zo is het bezoek van de Drie Koningen het begin van het geloof in Jezus Christus.
De vraag: Waarom drie wijzen en hun afkomst
De Bijbel vertelt ons dat de drie wijzen, magiërs uit het Oosten, naar Betlehem reisden om het pasgeboren kindje Jezus te aanbidden. Maar het is opmerkelijk dat er nergens in het evangelie staat dat er precies drie koningen waren. Mattheüs spreekt over "magiërs" of "wijzen" zonder te specificeren hoeveel het er precies waren. Dat er drie waren, is dus een veronderstelling gebaseerd op het aantal geschenken dat zij brachten. In andere vroege christelijke teksten worden zelfs wel twaalf wijzen genoemd. Het aantal drie kwam pas later naar voren, toen de traditie zich ontwikkelde.
Wie deze drie wijzen waren, is eveneens een mysterie. In de vroege christelijke traditie werden de namen Melchior, Caspar en Balthasar populair, maar die werden pas rond de zesde eeuw aan de wijzen toegeschreven. Dit gebeurde waarschijnlijk omdat ze als vertegenwoordigers van de toen drie bekende continenten werden gezien: Europa, Azië en Afrika. Melchior werd afgeschilderd als de oudere koning uit Europa, Caspar als de jonge koning uit Azië en Balthasar als de koning uit Afrika. Maar deze interpretatie is vooral ontstaan in de middeleeuwen en is niet terug te vinden in de oorspronkelijke Bijbelse teksten.
Dit idee weerspiegelt niet alleen de veelzijdigheid van de christelijke boodschap, maar ook het universalisme van het geloof, dat Jezus voor alle volkeren was gekomen.
In Duitstalige gebieden is/was het de gewoonte om op 6 januari (na het geven van een centje of snoepje): met gewijd krijt op huisdeuren te schrijven CMB = Christus Mansionem Benedictat = Moge Christus dit huis zegenen. Toen men geen Latijn meer verstond heeft de volksmond daarvan de namen van de 3 koningen gemaakt.
Het Aantal Wijzen
Hoewel het Bijbelse verhaal niet specifiek vermeldt dat er drie wijzen waren, is dit aantal in de loop der tijd dominant geworden. Dit kan te maken hebben met de drie geschenken die ze meebrachten. Het getal drie heeft in veel culturen een bijzondere betekenis en wordt vaak geassocieerd met volmaaktheid en goddelijkheid.
De drie wijzen zijn meer dan alleen historische figuren; ze zijn symbolen van de universele zoektocht naar het goddelijke.
De geschenken: wat zit erachter?
Het is een van de meest iconische scènes van de kersttijd: de drie wijzen die hun kostbare geschenken aanbieden aan het pasgeboren kindje Jezus. Elk van de geschenken heeft een diepe symboliek.
Laten we beginnen met het goud gegeven door Melchior, het eerste geschenk dat vaak als het meest waardevolle wordt beschouwd. Goud was in die tijd een symbool van koninklijke macht. Door het aan Jezus te schenken, gaven de wijzen aan dat Hij de koning der koningen was, een titel die verder zou resoneren in het christendom.
De tweede gave, mirre gegeven door Caspar, is iets minder bekend. Het is een hars die wordt gewonnen uit de Boswelliaboom en werd gebruikt voor het maken van parfum, maar ook als balsem voor de dood. Het schenken van mirre wordt vaak geïnterpreteerd als een voorspel van Jezus' lijden en sterven. Mirre stond dus niet alleen voor eer, maar ook voor het verdrietige lot dat Hem te wachten stond.
Het derde geschenk, wierook gegeven door Balthasar, werd gebruikt in tempels voor rituelen en werd gezien als een symbool van goddelijke aanwezigheid. Het was dus een geschenk dat Jezus' goddelijkheid erkende, een offer voor de Verlosser zelf. voor zijn goddelijke status en zijn priesterschap (vandaar dat de katholiek kerk wierook bij de eredienst gebruikt)
De symboliek van de wijzen in het grotere geheel
De komst van de wijzen in het Bijbelverhaal is niet zomaar een historisch detail. Het is een teken van hoe de boodschap van Jezus zich naar alle hoeken van de wereld zou verspreiden. De wijzen vertegenwoordigen verschillende rassen en volkeren, wat het universele karakter van de christelijke boodschap benadrukt. Ze zijn een vroege bevestiging van het idee dat Jezus niet alleen voor de Joden, maar voor alle mensen werd geboren. De wijze mannen erkenden de goddelijkheid van Jezus, ook al waren ze zelf niet van Joodse afkomst.
Hoewel de geschiedenis van de drie wijzen gevuld is met mysterie en symboliek, blijft de kern van hun bezoek duidelijk: zij kwamen om de nieuwe Koning te aanbidden en brachten kostbare geschenken die Zijn unieke betekenis in de wereld benadrukten. Elk jaar opnieuw wordt hun reis herdacht, een herinnering aan de diepere betekenis van Kerstmis en de Epifanie, het universele bericht van vrede en hoop.
Conclusie
Het verhaal van de drie wijzen is een fascinerend
onderdeel van het kerstverhaal. Hoewel we veel details niet met zekerheid
kunnen achterhalen, blijft het verhaal ons inspireren en uitnodigen tot
nadenken over de betekenis van Jezus' geboorte. Dus wie waren de drie wijzen
uit het Oosten? In de Bijbel zijn ze magiërs, mensen van grote wijsheid en
kennis die een ster volgden naar het pasgeboren kindje Jezus. De geschenken die
zij brachten, zijn rijk aan symboliek: goud, wierook en mirre staan voor
respect, aanbidding en een voorspelling van Jezus' leven en dood. Of het nu
drie, twaalf of meer wijzen waren, hun boodschap blijft hetzelfde: Jezus is de
Verlosser van de wereld, en zij kwamen om Hem te eren.
Bedankt Jona voor de Belangrijke toevoeging van in Blog van Jona Lendering
Magiërs
Het gebruikte Griekse woord is magos, en ik vertelde dertien jaar geleden al eens dat dat verwees naar religieuze specialisten uit Perzië. Probleem één: dat zijn geen sterrenwichelaars, hoewel we daar bij Matteüs wel mee te maken hebben. In het Grieks heten sterrenwichelaars soms mathematikoi, vaak chaldaioi en zo nu en dan astrologoi. Geen magoi. Speculaties dat de Perzische magoi aan sterrenwichelarij waren gaan doen toen de Perzen Babylonië hadden onderworpen, zoals geopperd door Mary Boyce, zijn vooral bedacht om dit probleem op te lossen.
Toch is de woordkeuze van Matteüs niet onlogisch. Magoi waren namelijk wel aanwezig als een machthebber ergens arriveerde. Ze zeiden dan gebeden, vaak staand bij een vuuraltaar waarop ze geurstoffen verbrandden. Aangezien Matteüs Jezus presenteert als koning, is hun aanwezigheid in zijn evangelie logisch. Maar hij presenteert ze dus niet in de eerste plaats als sterrenkundigen.